FRAKTURA E KYCIT TE KEMBES
Fraktura e Kyçit të Këmëbës
Fyerja e kyçit të këmbës është e dhimbshme dhe shkakton paftësi për jave ose muaj.
- Çfarë është fraktura e kyçit ?
- Çfarë e shkakton ?
- Çfarë është fraktura e stressit ?
- Llojet e frakturave ?
- Cilat janë simptomat ?
- Si diagnostikohet ?
- Si trajtohet ?
- Sa zgjat rekuperimi ?
- Çfarë roli ka fizioterapia ne rekuperimin funksional ?
Çfarë është fraktura e kyçit ?
Një frakturë kyçi mund të jetë e thjeshtë ose multi frakturë, e tre kockave të kyçit : tibia, fibula dhe talus. Kyçi është i përbërë nga kockat, tibia, fibula, talus si dhe ligamentet që garantojnjë stabilitetin e kyçit. Ligamentet mund të demtohen në rast frakture ose jo. Në rast frakture, demtimi i ligamenteve sjell instabilitet te kyçit. Ligamenti me i rëndësishëm është lig. Deltoid. Dëmtimi i kockave nga thyerja mund të dëmtojë edhe shtresën mbrojtëse ose kartilagjenin e kyçit që afat gjatë shkakton artrozë ose inflamacionin e kyçit.
Shkaqet ?
Në përgjithësi fraktura ndodh gjatë një dëmtimi në rrotullim ose përdredhje gjatë ecjes ose vrapimit. Mund të dëmtohet gjithashtu edhe si rrezultat i forcave mbi kyç gjatë rënieve nga distanca ose aksidenteve automobilstike.
Fraktura e stressit.
Kjo frakturë ndodh zakonisht mbas fillimt të një aktiviteti me impakt të madh mbi këmbë, ecjet e gjata, vrapuesit e maratonave. Kjo frakturë mund të ndodhë mbi çdo kockë të kyçit por veçanërisht mbi tibia dhe fibula.
Llojet e frakturave.
Meqë kyçi ka tre kocka, edhe frakturat mund të jenë të ndryshme, në çdo kockë ose në dy ose të treja bashkë.
Fraktura më e zakonshme është ajo e malleolit lateral ose pjesa e poshtme e fibulës. Mund të ndodh një thyerje e të dyja maleoleve lateral dhe medial. Gjithshtu mund të ndodhe ne tre vende , lateral, medial dhe posterior ( pjesa e poshtme e fibulës)
Lloji I katërt quhet edhe plafond frakturë, ku dëmtohet edhe pjesa qëndrore e kyçit si rrezultat i një rënie nga distanca. Dy llojet e fundit shkaktojnë edhe dëmtimin më të madh të kartilagjenit dhe rrezikun e artrozes më vonë.
Frakturat me zhvendosje.
Frakturat pa zhvendosje janë thyerje por akoma në pozicion korrekt. Në frakturat e zhvendosura kemi spostim të kockave nga pozicioni i tyre natyral. Në këtë rast edhe dëmtimi i ligamenteve është i rëndë.
Cilat jane Simptomat ?
Simptoma kryesore është dhimbja dhe ënjtja. Dhimbja shtohet nëse personi provon të mbështes këmbën në tokë.
Diagnostikimi ?
Mënyra me e shpejtë është bërja e një grafie, por mund të bëhet edhe me CT scan ose MRI ( rezonance manjetike ). Rrezultati i dalë duhet te konsultohet nga mjeku ortoped. Nevoja per ndërhyrje kirugjikale ose jo përcaktohet nga lloji I frakturës.
Trajtimi
Trajtimi varet nga lloji i frakturës dhe stabiliteti.
Prishja e pozicionit anatomik natyral të kockave ose zhvendosja e tyre kërkon nje fiksim më të mirë dhe kjo arrihet me ndërhyrje kirurgjikale. Është më e lehtë të fiksosh një frakturë sesa të trajtosh problemet post frakturë. Fraktura pa zhvendosje mund të trajtohen pa ndërhyrje kirurgjiakle, thjesht me imobilizim ( gips). Kjo është një fushë shumë e gjërë që evulon rregullisht në botën e otopedeve të specializuar në kirugjinë e kyçit.
Kohe zgjatja e rikuperimit.
Ngjitja e kockës zgjat mesatarisht 6 javë. Mund të zgjasi më shumë për rikuperimin e ligamenteve dhe indve të tjera të buta. Mbas ndërhyrjes kirurgjikale pacienti nuk mund të peshojë këmbën në tokë për 4-6 javë. Pas 6 javësh është koha për nje grafi tjetër të kyçit për të parë cilësinë e ngjitjes së kockave. Nga ky momet mund të fillojë të mbështesi këmbën dhe të filloje trajtimin me fizioterapi.
Fizioterapia.
Fizioterapia do të zgjase për 8-12 javet në vazhdim. Roli i saj ka të beje jo vetëm me reduktimin e dhimbjes, largimin e ënjtjeve, luftimin e atrofizimit te musjkujve dhe indeve të buta por mbi të gjitha me kthimin e plotë të funksionit të kyçit.
Bazuar mbi programe të mirë studiuara dhe llojin e frakturës , fizioterapia konsiston ne kthimin e ROM ( range of motion) dhe stabilitetit ( ecje, ekuiliber) të kyçit.
Petrit Drini
Fizioterapist
www.klinikabalance.com
+355 672847074